خساست
خساست در معنی عام گدا بودن تلقی می شود. کسی که حاضر به دادن هیچ چیزی اعم از دارایی و توانمندی یا مهارت و... به دیگران وحتی خود نمی باشد. انسانی که دچار این حالت شود به جای رفع نیازهای متوسط خود و خانواده اش، بر خود و خانواده سخت گرفته و به قول معروف نم پس نمی دهد.
خساست دارای طیف وسیعی است که ممکن است هر کسی در قسمتی از این نمودار قرار بگیرد ولی بیرون از هنجار نباشد.
در طبقه بندی اختلالات، این گروه از افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی- جبری می باشند. ممکن است فردی دارای خصوصیت نابسامان امساک و خست باشد ولی بهنجار باشد و یا دارای شخصیت وسواسی - جبری باشد بدون اینکه اثری از خست و امساک یا صرفه جویی در او دیده شود.
تشخیص بهنجار و نابهنجاری یک فرد تحت نظر روانپزشک انجام می شود.
خساست روشی برای آزار دیگران می باشد که فرد از کلافه کردن دیگران لذت برده و خود را برنده ی میدان می بیند.
این خصوصیت بیش تر از هرجا خودش را در روابط زناشویی نشان داده و باعث شکاف عمیق بین زوجین می گردد و در نهایت زمینه ی جدایی عاطفی و رسمی را فراهم میکند.
شخصیت وسواسی اجباری ،افرادی با پشتکار و سخت کوش هستند و این خصوصیت مثبت گاهی به لجبازی و سرسختی می رسد. گاهی زیاده از حد آرمانگرا و سبب زحمت اطرافیان هستند.. نظم و پاکیزگی آنان به صورت وسواس گاهی مشخص است. به علت تردید دچار بی تصمیمی می شوند. آنقدر در جزئیات فرو می روند که از اصل موضوع جا می مانند.
خساست به معنی کم خرج کردن و پول جمع کردن در حد افراطی است که به آن عقده ی هارپاگون می گویند که نام هنرمند فرانسوی(مولیر) است.
هر چیز که خوار آید یک روز به کار آید
از دور ریختن گریزان و هر چیز کهنه و قدیمی را نگه می دارند. در حدی امساک می کنند که خانواده و اطرافیان به صدا درآمده و اظهار ناراحتی می کنند و حتی گاهی یک زندگی به خاطر این خساست از هم پاشیده می شود.
در قرآن کریم مفصل در مورد خساست گفته و این خصیصه سرزنش شده است . اینکه فرد بزرگوار بخیل نمی شود. بخیل وارد بهشت نمی شود و خداوند دشمن بخیل است و....
پس معلوم است خساست اثرات زیان باری بر فرد و خانواده و جامعه وارد می کند که خداوند این قدر به این موضوع پرداخته و آن را قبیح دانسته است.
خساست یکی از رذایل اخلاقی است که جامعه را به تباهی می کشاند. فرد در حق خود ظلم کرده و حق خوردن و آشامیدن و لذت بردن های طبیعی و سالم که حق اوست را از خود می گیرد. نه تنها خودش از امکاناتش لذت نمی برد، برای دیگران هم نمی تواند زمینه ی رشد و استفاده را مهیا و باعث رفع مشکل شود و گاهی زمینه ساز مشکل می باشد.
فرد با داشتن درآمد مناسب حاضر به پرداخت مایحتاج زندگی خود و خانواده اش نمی باشد که غیر از ناراحتی بین افراد و به زحمت افتادن اعضا خانواده باعث رنجش، بی احترامی ،نداشتن موقعیت مناسب ، نبودن تکیه گاه برای خانواده، شخصیت منزوی می شود.
عوامل پیدایش خساست
- نداشتن روابط عاطفی کافی در خانواده
- الگوگیری از والدین
- به دست آوردن احساس امنیت
- قدرت طلبی
- باورهای غلط
- تخلیه خشم
- کنترل خانواده
- زمینه ی ژنتیکی
- لذت بردن
- تفکر پس انداز کردن
- محرومیت مالی شدید دروان کودکی
- ترس از استقلال افراد وابسته به آنان
- بیماری های روانی مثل:بیش فعالی و اختلالات شخصیت (پارانوئیدو وسواسی جبری ، مرزی)
دلایل پنهان خساست
کنترل و سرکوب سطح آگاهی و توقع برای پاسخگو نبودن : پایین بودن سطح آگاهی موجب
- نیازی به پاسخ نیست.
- جلوگیری از حرکت و پیشرفت و تنش کم تر به علت نداشتن فرصت های مالی، علمی، زمانی ،فرد حرکت نکرده و دردسر برای فرد خسیس کم تر است.
پیامد خساست
افسردگی: تنها ماندن به خاطر خساست در جمع موجب افسردگی فرد می شود.
فرد خسیس به دنبال تنهایی دچار بی تابی و بروز حالت های هیجانی مثل نگرانی، بهانه جویی، ایرادگیری می شود.
این حالت ها باعث آزار اطرافیان و دور شدن آنها از فرد می شودو به مرور فرد را دچار تردیدو شک، حسابگری و ظن می کند.
خساست یک ناتوانی است. ناتوانی در درک و رفع نیازهای متعارف اطرافیان وخود و ناتوانایی در مدیریت کردن روابط و گسترش ارتباطات مفید و لذت بردن از زمان حال.
افراد خسیس از نظر اجتماعی و ارتباطی ضعیف و فقط با تکیه بر هوش غریزی خود از منافع خود دفاع می کند.
ذهنی که به خساست مبتلا است آن قدر بی ابزار و ناتوان و حقیر مانده که تنها ابزار او برای بقا ،محرومیت دادن و خساست به دیگران و کنترل ارتباطات و رابطه ی خود را از روش غیر عاطفی و غیر اجتماعی برآورده می سازد.
افراد خسیس قادر به درک عاطفه و تعریف و استفاده از آن در روابط خود نیستند و نیازمند درمان برای بینش صحیح و آرامش خود و اطرافیانشان می باشند.
درمان
پذیرش اینکه فرد به خاطر ناامنی درونی خود و از بین بردن اضطراب و داشتن تکیه گاه امن خساست می کند و عمدی در کار نیست.
در جامعه ای که ثروت نشان دهنده ی جایگاه و مقام و منزلت افراد است، اشتباه است که از فرد خسیس بخواهید که به راحتی این احترام و احساس امنیت ناشی از پول را کنار گذارد و تلاش شما در این زمینه چیزی جز دعوا،ناکامی،فاصله و خستگی در بر ندارد.
باید در زمینه ی مشکل ریشه یابی کنید تا ببینید آیا فرد مسئولیت های خود را می پذیرد و یا رشد عاطفی لازم و بلوغ و پختگی لازم را ندارد و از قبول مسئولیت ها طفره می رود.
با محبت و تشویق در مورد کارهای ریز، او را وادار به قبول مسئولیت و با ابراز صحیح عواطف به او در رشد در این زمینه کمک کنید و اجازه ندهید که هیجانات سرکوب شده زندگی تان را تخریب کند.
خرج نکردن به معنی دوست نداشتن شما نیست ولی او هر خریدی را غیر ضروری می داند
برای خرید حتما با او مشورت کنید.
برای مخارجتان اولویت بندی کنید.
برای خریدهایتان تنها بروید ولی به او اطلاع بدهید.
مقابله به مثل نکنید چون چیزی جز اثر رفتار نامطلوب ندارد.
او را مسخره و سرزنش نکنید و مدام از او ایراد نگیرید.
برای تقسیم دخل و خرج منزل با هم همفکری کنیدتا به تدریج تغییراتی در شرایط ایجاد کنید.
با دوستان و آشنایان قطع رابطه نکنید، این راه چاره نیست. با حفظ تعادل در رفت و آمدها این مشکل به تدریج برطرف خواهد شد.
رفتن نزد روانپزشک و استفاده از داروی وسواسی – جبری و یا ضد وسواس می تواند مفید باشد.
